Σύντομη επισήμανση των πρώτων οργανωμένων τουριστικών δράσεων στην Κεφαλλονιά

Παρουσιάζοντας στο Ληξούρι τη ζωή και το έργο των αδελφών Τυπάλδου τον Αύγουστο του 2006 και δημοσιεύοντας εκτενέστατη μελέτη για το ίδιο θέμα, το ίδιο χρονικό διάστημα στο περιοδικό «Εφοπλιστής», βασιζόμενη στα μέχρι τότε δεδομένα, τους απεκάλεσα «σκαπανείς» του Τουρισμού στην Κεφαλλονιά. Η συμβολή των Τυπάλδων στην ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας είναι αναμφίβολα καθοριστική. Επιγραμματικά και ως προς τις πρώτες ενέργειές του και μόνον, ο Σπυρογεράσιμος το 1924 ξεκίνησε τη δική του ναυτιλιακή εταιρεία η οποία, αρχικά, στόχευε στις μεταφορές. Μεταξύ των ετών 1946-1950 πραγματοποίησε το μεγάλο άνοιγμα: αγόρασε το «ΗΛΙΟΥΠΟΛΙΣ», το «ΙΟΝΙΟΝ», το «ΑΙΓΑΙΟΝ» και το «ΑΓΓΕΛΙΚΑ»(1), σχεδίασε σε αυτά χώρους άνετους με πρωτοποριακή χρήση και τα δρομολόγησε σε ακτοπλοϊκές γραμμές. Με τα: «ΑΓΓΕΛΙΚΑ», «ΑΙΓΑΙΟΝ» και «MEDITERRANEAN» -όπως λέει ο Σπύρος Τυπάλδος (2) σε ομιλία του που έγινε στην αίθουσα του «Παρνασσού» τις 2 Μαρτίου 1959-: «εθέσαμεν τας βάσεις του τουρισμού». Λόγω του ότι το 1951 (3) το «MEDITERRANEAN» ήταν το πρώτο ελληνικό ατμόπλοιο που έκανε κρουαζιέρες στη Μεσόγειο και μάλιστα προσαρμόζοντας επάνω στα τακτικά δρομολόγιά του οργανωμένες εκδρομές σε τιμές προσιτές, έμεινε ο Σπυρογεράσιμος στη διεθνή αγορά ως ο «Πατέρας της λαϊκής κρουαζιέρας».

Εξετάζοντας όμως την προσφορά τους μόνον στον Τουρισμό της Κεφαλλονιάς βλέπουμε πως το 1953, σε μια πρώτη τους προσπάθεια να προσελκύσουν τουρίστες στο νησί δημιούργησαν τις «Κατασκηνώσεις» στη Λάσση. Το σχέδιό τους δυστυχώς ναυάγησε εξ αιτίας των σεισμών του Αυγούστου του ’53. -Όμως έδειξαν το κοινωνικό τους πρόσωπο διαθέτοντας τις εγκαταστάσεις για διαμονή των σεισμοπαθών-.

Δεν θα πρέπει να συγχέουμε το γεγονός ότι ήδη επί Φραγκοκρατίας -για να μην πισοβαδίσουμε στα αρχαία χρόνια και στα βυζαντινά- αναφέρονται καταλύματα για τους ξένους στην τότε πρωτεύουσα, στο Κάστρο Αγίου Γεωργίου και μάλιστα, η φιλοξενία που παρεχόταν άφηνε άριστες εντυπώσεις. Επί Βενετοκρατίας γίνεται πάλι σαφής μνεία για πανδοχείο – ξενοδοχείο στον ίδιο χώρο, καθώς επίσης στο Αργοστόλι και στο Ληξούρι. Λόγω της ιδιόμορφης γεωμορφολογίας του νησιού απαντώνται σε ορισμένα σημεία χάνια «με ποτίστρες όπου ξεδιψούσαν τα άλογα των εμπόρων» (στον δρόμο για το Ληξούρι και στο σημείο της διασταύρωσης με τον κεντρικό άξονα, στον δρόμο για τη Σάμη αναφέρονται δυο, ένα σημειώνεται στον δρόμο του Πυργιού). Από τον 17^ο αι. και μετά, όπου έχουμε λεπτομερείς πληροφορίες από ταξιδιώτες μαθαίνουμε πως τα καταλύματα ήταν άθλια «γεμάτα ψύλλους και κορέους». «Ευρισκόμαστε εις ένα καταγώγι βρώμικο και ελεεινό. Δεν ημπορώ να κλείσω μάτι από τους ψύλλους και τα κουνούπια»… «Πέρασα μια νύχτα άγρυπνος διότι τόσο το δωμάτιο όσο και το μπαλκόνι ήταν γεμάτα από κάθε είδους ζωύφια…. Με χαρά χαιρέτισα την αυγή…». Επί Αγγλοκρατίας δε, τα πράγματα κάπως καλυτέρευσαν (4) –όχι πως έφθασαν σε καλή κατάσταση- (5).

Σχέδια τουριστικά για την Κεφαλλονιά είχε ο Δήμαρχος Κρανίων (μετέπειτα Αργοστολίου) Σπύρος Φωκάς Κοσμετάτος (1903-1907 και 1907-1914) ο οποίος καλλώπιζε το Αργοστόλι για να το απολαμβάνουν οι κάτοικοί του, αλλά και για να μπορεί να προσελκύει κόσμο και μάλιστα, υψηλού επιπέδου, γεγονός που προκαλούσε μόνιμα το μένος της αντιπολίτευσης η οποία δεν έχανε ευκαιρία να τον στηλιτεύει. Ο τύπος της εποχής και ιδιαίτερα η εφημερίδα «Ζιζάνιο» τού αφιερώνει ουκ ολίγους στίχους για τους στόχους του αυτούς.

Στην τοπική εφημερίδα ΕΛΗΑ και σε φύλλο της (21 Ιουλίου 1934) που ήλθε στο αρχείο μας μετά από δημοπρασία, διαβάζουμε στην πρώτη σελίδα -4^η στήλη-:

Ο Τουρισμός μας

Κατά τηλεγράφημα εξ’ Αθηνών το Υπουργείο της Εθνικής Οικονομίας συνεπεία αιτήσεως ήν υπέβαλεν προς την Διεύθυνσιν των Ξένων και Εκθέσεων η Κεφαλληνιακή Τουριστική Οργάνωσις, ανεκήρυξεν το Αργοστόλιον κέντρον παραθερισμού. Η επιτυχής αύτη ενέργεια του καλού σωματείου θέλη προσπορίση πολλά οφέλη εις την πόλιν μας.
Η Κεφαλληνιακή Τουριστική Οργάνωσις εγκαθιστά τα γραφεία της εν Αργοστολίω εις την προκυμαίαν παρά τω καφενείω Μάντουκα.

Άρα, την δεδομένη στιγμή λειτουργούσε στο Αργοστόλι σωματείο με την ονομασία «Κεφαλληνιακή Τουριστική Οργάνωσις» που είχε γραφεία στην παραλία, κοντά στο Λιμεναρχείο, και που μεριμνούσε για την τουριστική προβολή της Κεφαλλονιάς.

Ο γιός του Σπυρίδωνος και Δήμαρχος και αυτός Κρανίων Μαρίνος Φωκάς Κοσμετάτος ίδρυσε και προήδρευε -πριν ακόμη δημαρχεύσει και στην δεκαετία του 1950- της Τοπικής Επιτροπής Τουρισμού, έργο της οποίας είναι ένα καλαίσθητο μικρό δίγλωσσο βιβλιαράκι «Κεφαλληνία: Σύντομος Τουριστικός Οδηγός» (Αθήναι, 1961). Σε αυτόν οφείλουμε πλουσιότατο φωτογραφικό αρχείο που προβάλλει τις ομορφιές του νησιού μας και που φυλάσσεται και εκτίθεται στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αργοστολίου.

Επί δικτατορίας καταργήθηκε η Τοπική Επιτροπή Τουρισμού και ανασυστάθηκε –μαζί με την ίδρυση γραφείου του ΕΟΤ- στην πρώτη δημαρχιακή θητεία του Μαρίνου Φωκά Κοσμετάτου(1975-1978). Το χρονικό αυτό διάστημα, καθώς και αυτό της επόμενης Δημαρχίας του (1978-1982), οι δράσεις του για τον Τουρισμό μπορούν κάλλιστα από μόνες τους να αποτελέσουν ανεξάρτητο κεφάλαιο που θα μας απασχολήσει προσεχώς.

Ευρυδίκη Λειβαδά
Φωτογραφία Αρχείου ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ, Ο Πλατύς Γιαλός τέλη της δεκαετίας του '40.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1). Το 1949-1950 το ατμόπλοιο των Τυπάλδων «ΑΓΓΕΛΙΚΑ» ήταν το πρώτο Ferry Boat στην Ελλάδα.
(2). Σπύρου Στυλ. Τυπάλδου, «Η ανάπτυξη του τουρισμού εν Ελλάδι», Αθήνα 1959
(3). Δύο χρόνια μετά, πραγματοποίησε τη σύνδεση Κωνσταντινούπολης – Ελλάδας – Βενετίας.
(4). Οργανώθηκε υπηρεσία Πολεοδομίας (Δημοσίων Έργων), υπήρχε Νομομηχανικός, έβγαιναν άδειες τις οποίες υποχρεούνταν από τον νόμο να έχουν οι ιδιώτες που ενδιαφέρονταν να κάνουν ακόμη και επισκευές.
(5). Στοιχεία ειλημμένα από το υπό έκδοση πολύγλωσσο έργο μου «Οι περιηγητές στην Κεφαλλονιά διαχρονικά».