ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΛΕΙΒΑΔΑ: Σκέψεις για το βιβλίο του Μανώλη Κοττάκη: «Καραμανλής Off the Record»

Στα Επίκαιρα στις 8 Δεκεμβρίου 2011, διάβασα προδημοσίευση του βιβλίου του δημοσιογράφου Μανώλη Κοττάκη «Καραμανλής Off the Record» (1). Αμέσως το Fimotro δημοσίευσε ότι ο Καραμανλής θα διαψεύσει τα δια στόματός του λεχθέντα «off the record», η δε «Κυριακάτικη Δημοκρατία» το ίδιο ακριβώς διάστημα έχει στο πρωτοσέλιδό της τον ατυχή –ή καλύτερα εσκεμμένα επιλεγμένο- τίτλο δίπλα από φωτογραφία του πρώην πρωθυπουργού: «Πάμε να τους αλλάξουμε την Παναγία». Ας σημειωθεί πως αν ήθελε η «Δημοκρατία» να επιλέξει με αντικειμενικότητα ή και με στόχο το συμφέρον του κεντροδεξιού χώρου, μια φράση του Καραμανλή που να συγκεντρώνει τη δράση και τις αποφάσεις του σε πολλούς τομείς εσωτερικής και εξωτερικής κυρίως πολιτικής, θα μπορούσε να επιλέξει την εξής: «Η μόνη πυξίδα που είχα ήταν η εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων» -σελ.
245- ή την: «Να δω τώρα, ποιος θα μένει ξάγρυπνος για την Ελλάδα» -σελ. 412-. Τόσο το Fimotro –πιθανόν και άλλα blogs και sites-, όσο και η Σαμαρική «Δημοκρατία» προσπάθησαν, πριν ακόμη μελετήσουν το βιβλίο, να γελοιοποιήσουν τον πρωταγωνιστή του.

Ο χρόνος κυκλοφορίας του βιβλίου δεν είναι τυχαίος, όχι μόνον γιατί τον Δεκέμβριο η αγορά των βιβλίων αυξάνεται λόγω γιορτών, αλλά λόγω πολιτικών δεδομένων. Το βιβλίο που δεν παρουσιάζει μόνον γεγονότα, αλλά ασκεί και κριτική, θα το θεωρούσε άνετα κάποιος αναγνώστης προϊόν πολιτικής προπαγάνδας. Μέσα από το έργο αυτό γίνεται προσπάθεια αποκατάστασης της φήμης του πρώην πρωθυπουργού, δικαιολόγησης και παροχής απάντησης στην ξαφνική, επίμονη και συνεχή σιωπή του. Η προσπάθεια αποκατάστασης της φήμης γίνεται προς δυο άξονες:

- Στον ένα στέκει η Ν.Δ. και τα υπάρχοντα «τζάκια», οι «κλίκες», οι «αντάρτες» που κονταροχτυπιούνται. Για αυτό και η εφημερίδα «Δημοκρατία» δεν εκπλήσσει με τον προαναφερθέντα τίτλο, γιατί είναι γνωστά τοις πάσι τα κομματικά παιγνίδια που παίζονται μέσα στον χώρο (ποιοι, γιατί και πώς συντηρούν τις ομάδες, τις κόντρες κ.ο.κ.).

- Και στον άλλο υπάρχει η κυβέρνηση που ακολούθησε αυτήν του Καραμανλή, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που βρέθηκε αντιμέτωπη -όσο καμμιά στα πρόσφατα ιστορικά χρόνια- με αδιέξοδα (κι ας λέγεται το ότι η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα. Τα πρόσφατα επαναλαμβανόμενα γεγονότα, κατέρριψαν τον μύθο αυτό), διλήμματα, ισορροπίες, προβλήματα δισεπίλυτα ή και άλυτα, ασφυκτική πίεση χρόνου, και, ο ιστορικός του μέλλοντος θα αποδείξει εάν υπήρξαν «παιγνίδια» έξωθεν και έσωθεν και προειλημμένες αποφάσεις.

Δυο πρόσφατα γεγονότα μού επανέφεραν στην επιφάνεια το βιβλίο του κ. Κοττάκη και αποφάσισα να γράψω για αυτό. Το ένα είναι τα βήματα του Σαμαρά, πίσω ακριβώς από αυτά του Καραμανλή. Και εννοώ, το τριήμερο ταξίδι του στη Ρωσία και τη συνάντησή του με τον Πούτιν (2). -Προσπάθησε βέβαια να πατήσει στα ίδια αχνάρια που άφησε ο πρώην πρωθυπουργός, χωρίς όμως το προσδοκόμενο αποτέλεσμα-. Και το άλλο είναι η είσπραξη από την Κυπριακή Δημοκρατία της δεύτερης δόσης του δανείου από την Ρωσική Ομοσπονδία (συνολικού ύψους 1,32 δισ. €. Η τρίτη και τελευταία δόση θα καταβληθεί τον Μάρτιο (3), ενώ ταυτόχρονα η Ελλάδα και οι  Έλληνές της βρίσκονται στην άκρη ενός άπατου γκρεμού, έτοιμοι να αυτοκτονήσουν κάτω από τις πιέσεις από ΔΝΤ, τρόϊκα, Ε.Ε. –βλ. περιπτώσεις τοκογλύφων και θυμάτων τους-).

Οφείλω επίσης να πω πως αφού μελέτησα το βιβλίο και κράτησα σημειώσεις, και, θέτοντας «τα δάκτυλα επί των τύπων των ήλων», διασταύρωσα αρκετά σημεία του που αφορούσαν σε θέματα εκπαίδευσης και κυρίως εξωτερικής πολιτικής –όσα φυσικά μπορούσα, σε όσα υπήρξαν αντίστοιχα, παράλληλα χρονικά δημοσιεύματα στον τύπο-, και πράγματι, έτσι παρουσιάζονται (σχέσεις με Ρωσία – Πούτιν, πετρελαιαγωγός Μπουργκάς Αλεξανδρούπολης, νότιος αγωγός φυσικού αερίου -South Stream-, Αιγαίο, ονομασία Σκοπίων, υπόθεση Σχεδίου Ανάν, ενέργειες-παρακολουθήσεις Αμερικανών και σχέσεις Καραμανλή μαζί τους, ρήξη του με την Μέρκελ, άνοιγμα σχέσεων με Κίνα).

Όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο δεν είχαν αυτοαποκαλυφθεί οι Τούρκοι για τις φωτιές που οι ίδιοι έβαλαν το δραματικό καλοκαίρι του 2007 (σημείο που αποτελεί άλλο έναν άλλοθι των γεγονότων που βίωσε πολιτικά ο Καραμανλής τότε, και που σχετίζονταν με την εξωτερική του πολιτική και τις αποφάσεις που ο ίδιος πήρε –εις βάρος των αμερικανικών συμφερόντων τα οποία μετατράπηκαν σε απειλή με τραγικότατη κατάληξη για την πατρίδα και τους Έλληνες-).

Ο Καραμανλής, η περίοδος διακυβέρνησης του οποίου από το 2004 έως το 2009, παρουσιάζεται και παράλληλα γίνεται αντικείμενο κριτικής στο βιβλίο, υπήρξε «θύμα» των ίδιων του των αποφάσεων. Είναι περισσότερο από ασφαλές ότι δέχθηκε αφόρητες πιέσεις για εθνικά θέματα στις οποίες όμως δεν ενέδωσε. Κάθισε σε τραπέζι διαπραγματεύσεων (συνάντηση Ομπάμα - Καραμανλή στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βερολίνο) αλλά δεν αποδέχθηκε τις προτάσεις του Αμερικανού Προέδρου. Και αυτό πλήρωσε. Σιγά, σιγά συσσωρεύτηκαν πολλά εις «βάρος του». Οι Αμερικανοί με την συμπεριφορά του, ήταν φανερά ενοχλημένοι (4). 

Ήδη, η 25^η Ιουνίου 2007 ήταν καθοριστική για την πολιτική τύχη του τότε Έλληνα πρωθυπουργού που είχε θέσει βέτο σε αρκετά θέματα εξωτερικής πολιτικής και γενικά είχε μπει για τα καλά στη … μύτη των δυτικών κυριάρχων του κόσμου. Τότε γράφτηκε «οριστικά στη μαύρη λίστα των συμμάχων» -αναφέρει το βιβλίο και ο ιστότοπος wikileaks από τηλεγράφημα της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Αθήνα.
Το βιβλίο έχει σημεία που είναι πασιφανής η αντίθεση του συγγραφέα με τα άλλα πολιτικά κόμματα και ιδίως με το ΠΑΣΟΚ, το ΣΥΡΙΖΑ, το ΛΑΟΣ. Επίσης φανερώνει την εκτίμησή του προς τον Πολύδωρα, τον Ρουσσόπουλο, τον Αγγέλου, τον Αντώναρο, πρόσωπα πολυσυζητημένα και αμφιλεγόμενα από τους ομοϊδεάτες και πολιτικούς φίλους τους.

Ο συγγραφέας έχει ομολογημένη δις, τρις και τετράκις πίστη στην Ν.Δ. και έχει την τύχη να παρακολουθεί από κοντά τον πρώην πρωθυπουργό, στον οποίο δείχνει πίστη, ιδιότητα που δεν χάνει ευκαιρία να τονίζει μέσα στο κείμενό του. Ξέρει τα γεγονότα, γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις εκ του σύνεγγυς, ανταλλάσσει απόψεις, ακούει γνώμες, βλέπει σχέδια να ξεδιπλώνονται μπροστά του, αναλύει ενέργειες πρωταγωνιστών, βιώνει και αποτυχίες και μαθαίνει από «πρώτο χέρι» αποφάσεις πολλές από τις οποίες κρίνει μετά ως «λανθασμένες».

Είναι χαρακτηριστικό πως σε πολλές σελίδες αναφέρεται συνεχώς σε λάθη της Ν.Δ. («δεν μείωσε τις κρατικές δαπάνες», «καταγράφηκαν μεμονωμένες, αλλά ακραίες ρουσφετολογικές περιπτώσεις –ΑΓΡΟΓΗ, Stage-», «δεν άλλαξε τις δομές της οικονομίας» κ.α.), σε λάθη μελών της κυβέρνησης («μοιραίο επικοινωνιακό λάθος του Παυλόπουλου» κ.α.), αλλά κυρίως σε λάθη του Καραμανλή («δυσκολίες που είχε να κρατήσει ισορροπίες στις ‘κλίκες’ της Ν.Δ.», «λανθασμένη επιλογή συνεργατών», «άφηνε τα πράγματα να σέρνονται», «ταλαντεύτηκε για να κάνει διάλογο, κοντοστάθηκε και στο τέλος οπισθοχώρησε», «μεγάλο ελάττωμα ήταν ο συναισθηματισμός του… η έλλειψη αυστηρότητας και επίδειξης ενός, καλώς εννοούμενου αυταρχισμού», κ.α.). Εδώ, θα πρέπει να θυμηθούμε το «Μετά την απομάκρυνση από το ταμείο, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται». Επιπλέον, πέραν της καταγραφής λαθών, το βιβλίο βρίθει επιθέτων, αλλά και χαρακτηρισμών, κρίσεων, επιδοκιμασιών ή αποδοκιμασιών. Όμως είναι φανερό πως ο συγγραφέας τρέφει για τον πρώην πρωθυπουργό βαθειά συναισθήματα αγάπης και φιλίας, πιστεύει σε αυτόν και προσπαθεί με τον δικό του τρόπο και την πέννα του να τον περιβάλλει με προστασία.

«Οι δυνάμεις που πολεμούσαν τον Καραμανλή δεν ήθελαν να τον ‘ρίξουν’ με τις κλασικές μεθόδους… Επιθυμούσαν να τον διασύρουν για να τον εξαφανίσουν δια παντός από τον πολιτικό χάρτη, ώστε να μην επιχειρήσει κανείς ποτέ ξανά στο μέλλον μια τέτοια πολυδιάστατη πολιτική στις διεθνείς σχέσεις της χώρας». Αυτές οι δυο φράσεις θεωρώ πως κρύβουν την «Κεντρική Ιδέα» του έργου, το δε «Ηθικό Δίδαγμα» κρύβεται μέσα στη φράση που δις έχει ο συγγραφέας υποστηρίξει: «Ο Καραμανλής προδόθηκε από μέσα».

Ευρυδίκη Λειβαδά


Σημειώσεις:
(1)http://www.odusseia.gr/newspaper/index.php?option=com_content&view=article&id=3071:------l--off-the-recordr--&catid=49:2011-01-25-09-40-32&Itemid=41

(2)http://www.odusseia.gr/newspaper/index.php?option=com_content&view=article&id=3687:---lr-------&catid=42:2011-01-25-09-36-45&Itemid=2

(3) http://www.philenews.com/el-gr/Tv-Odigos/213/93146/i-kypros-eisepraxe-ti-deyteri-dosi-tou-daneiou-apo-ti-rosia
(4) http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_20/03/2011_436448
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_20/03/2011_436451