Πριν είκοσι περίπου χρόνια ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου σε μια σημαντική ιστορικά στιγμή για την Ευρώπη τροφοδότησε δημιουργικά τη σοσιαλιστική προοπτική. Σήμερα, πέρα από προφητικός, εξακολουθεί να είναι επίκαιρος και να μας δείχνει το δρόμο.
Έναν δρόμο που θα φανεί παράλογος στους θιασώτες του σημερινού παραλογισμού, ίσως οι άνθρωποι που καθορίζουν τις οικονομικές μας τύχες να μην τον έχουνε ποτέ διαβάσει!10 Ιουλίου 1991 στο Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης, ο Ανδρέας Παπανδρέου υποστήριζε ανάμεσα στα άλλα και τα εξής:
«Στην ουσία με την παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού και τη διεθνοποίηση της αγοράς οι λαοί γίνονται όλο και περισσότερο πιο αδύναμοι, ενώ η διαδικασία της ανάπτυξης, η διαδικασία της δημιουργίας και ταυτόχρονα της καταστροφής εξελίσσεται αδιάπτωτο στα πλαίσια της συσσώρευσης του κεφαλαίου.
Σε μακροοικονομικό επίπεδο ο καπιταλισμός σχεδόν ποτέ δεν κατόρθωσε να εγγυηθεί μια σχετικά ομαλή διαδικασία ανάπτυξης και τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει όλους τους διαθέσιμους παραγωγικούς πόρους. Αυτό ακούγεται σαν αντίθεση στη σύμφυτη ανάγκη του καπιταλισμού για εξάπλωση, αλλά ο καπιταλισμός, βέβαια, είναι γεμάτος από αντιθέσεις. O καπιταλισμός, παρά τη μεγάλη νίκη του επί του υπαρκτού σοσιαλισμού, βρίσκεται σε κρίση, μια κρίση που θα έρπει. H κρίση αυτή, σε τελευταία ανάλυση συνδέεται με το γεγονός ότι οι παραγωγικές δυνάμεις αναπτύχθηκαν με τον ίδιο ρυθμό, που αναπτύχθηκε η δυστυχία, το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλούτου και φτώχειας ανάμεσα στα έθνη συνέχισε να μεγαλώνει.
Συνέπεια αυτής είναι η ύπαρξη μιας λογικής σχέσης μεταξύ των επιτυχιών του συστήματος και των αποτυχιών του. Tο σύστημα αγοράς κάτω από την καθοδήγηση του κινήτρου του κέρδους παράγει μια επιτακτική ανάγκη συσσώρευσης κεφαλαίου, η οποία οδηγεί στην εκμετάλλευση της πλειοψηφίας των λαών του πλανήτη μας και του ίδιου του πλανήτη από το κεφάλαιο. Αυτή η αλληλοσύνδεσα βρίσκεται στην καρδιά των νόμων της λειτουργίας του καπιταλισμού. (Harry Magdoff, Monthly Review, Φεβρουάριος 1991). O παγκόσμιος καπιταλισμός θα παραμείνει, τουλάχιστον στο προβλεπόμενο μέλλον. Τίποτα από την Νέα Διεθνή Τάξη δεν επιτρέπει κάποια προσδοκία ότι ο παγκόσμιος καπιταλιστικός σχηματισμός θα παραχωρήσει τη θέση του στον παγκόσμιο σοσιαλιστικό σχηματισμό. Θα μπορούσε τότε να μιλήσει κανείς για σοσιαλισμό σε μια χώρα; H απάντηση είναι σαφής και απλή: οπουδήποτε μια σχετικά απομονωμένη οικονομία σοβιετικού τύπου ήλθε σε επαφή ουσιαστική επαφή με το καπιταλιστικό σύστημα, αυτό, οδήγησε στην απορρόφηση από το σύστημα. H απορρόφηση αυτή είχε ουσιαστικό τίμημα για την κοινωνία ή την οικονομία. Γιατί περιορίστηκε σε ένα περιφερειακό ρόλο απέναντι στο καπιταλιστικό μητροπολιτικό κέντρο. H κεντρική και ανατολική Ευρώπη, μετά την κατάρρευση των οικονομιών σοβιετικού τύπου, προσφέρουν πολλά παραδείγματα αυτού του μετασχηματισμού. Στις χώρες του Τρίτου Kόσμου, που απέκτησαν την πολιτική τους ανεξαρτησία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ακολουθήθηκε μια παρόμοια διαδικασία εξέλιξης. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα καθεστώτα ήταν ένα μείγμα κρατισμού, καπιταλισμού και σοσιαλισμού. Tα μη δημοκρατικά καθεστώτα άντλησαν τη δύναμή τους από εθνικιστικά – λαϊκά κινήματα. Mόλις όμως έκαναν ανοίγματα στον Παγκόσμιο Καπιταλισμό, απέκτησαν τα χαρακτηριστικά κοινωνιών περιφερειακού τύπου. H σοσιαλιστική προοπτική είναι επίκαιρη Αλλά τότε ποιες είναι οι προοπτικές για σοσιαλισμό; Kαι τι είδους σοσιαλισμό έχουμε στο μυαλό μας; Αρχίζω με το δεύτερο ερώτημα. Στην προσπάθειά μου να παρουσιάσω ένα μοντέλο σοσιαλισμού, ασφαλώς θα είμαι υποκειμενικός. Αυτό που για μένα θα ήταν σοσιαλισμός, θα μπορούσε να μην είναι για κάποιον άλλο.»
Και συμπληρώνει:
«Tο σοσιαλιστικό μοντέλο που έχουμε στο μυαλό μας πρέπει να διορθώνει την αγορά εκεί που αποτυγχάνει. Αυτό όντως είναι ο κύριος κανόνας. Σημαίνει την απουσία της ανεργίας και μια κατανομή εισοδήματος που φθάνει σε υψηλά επίπεδα δικαιοσύνης. Αυτό επιτυγχάνεται με οικονομικές και εισοδηματικές πολιτικές, οι οποίες όμως πρέπει να είναι συνεπείς προς την νομισματική πολιτική, η οποία έχει αντί-πληθωριστικά χαρακτηριστικά. Αυτός ο όρος γίνεται απαραίτητος λόγω της ανάγκης επιβίωσης στο στυγνό ανταγωνισμό που αναπτύσσεται από το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα.»
«Oι βασικοί δημόσιοι κοινωφελείς οργανισμοί πρέπει να ανήκουν στον Δημόσιο Τομέα. Tο νεοφιλελεύθερο πάθος για ιδιωτικοποίηση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό τουλάχιστον όσον αφορά στην ενέργεια και τις επικοινωνίες.»
«Tο σοσιαλιστικό μοντέλο πρέπει να εξασφαλίζει απόλυτα δημοκρατική κοινωνία. Οποιοδήποτε είδος πατερναλισμού πρέπει να απορρίπτεται. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υιοθετηθεί το μοντέλο της φιλελεύθερης δημοκρατίας με την έννοια του πολιτικού πλουραλισμού. O διαχωρισμός των εξουσιών και η πολυκομματική αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι ασφαλώς απολύτως αναγκαία.»
Και καταλήγει:
«Δεν είναι εύκολο να πούμε εάν ένα τέτοιο μοντέλο θα είναι ικανό να επιβιώσει στην τρικυμία που εξαπέλυσε ο παγκόσμιος καπιταλισμός. Εάν όχι, τότε το περισσότερο που μπορεί κάποιος να περιμένει, είναι ένα Kράτος Κοινωνικής Πρόνοιας. Αλλά, ένα τέτοιο μοντέλο, αν και θα εξυπηρετεί τον στόχο της δικαιοσύνης, μπορούμε να πούμε ότι είναι λίγο για να είναι σοσιαλιστικό. Εάν το σοσιαλιστικό όραμα δεν πρέπει να εξαφανισθεί, τότε οι σοσιαλιστές πρέπει να αγωνισθούν για ριζοσπαστικές αλλαγές στις κοινωνίες ακόμη κι αν αυτές είναι σήμερα εγκλωβισμένες στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα. Το μέλλον θα δείξει εάν θα πετύχουμε……..»
Η μελαγχολία ξεκινά από τη στιγμή που συγκρίνει κανείς εκείνη την προσέγγιση με τη σημερινή πραγματικότητα. Και δεν είναι απλά μελαγχολία…
απο ΒΑΣΙΛΗ ΡΑΟΥΛΗ http://vathiprasino.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου