Η ελευθερία των Λαών

Ιωσήφ Μομφεράτος. Εφημ. "Αναγέννησις"  15 Νοεμβρίου 1858.

«…Η ελευθερία των Λαών αμέριστος και αδιαίρετος καθ’ εαυτήν  και απολύτως θεωρουμένη, δύναται, κατά σχετικήν και πρακτικήν έννοιαν, υπό διττήν έποψιν να θεωρηθεί, τουτέστιν εξωτερικώς και εσωτερικώς. Και είναι μεν Λαός ελεύθερος εξωτερικώς, όστις πράγματι απολαμβάνει και χαίρει την ανεξαρτησίαν και αυτονομίαν του, χωρίς ποσώς, αμέσως ή εμμέσως, να υποκεινται εις την εξουσίαν ή υλικήν ισχύν άλλου, με άλλας λέξεις οσάκις αποτελεί εν αυθύπαρκτον και αυτοτελές κοινωνικόν σώμα ή έθνος, έχων ίδια συστατικά και χαρακτηριστικά στοιχεία υπάρξεως και ζωής, ιδίαν

προσωπικότητα, και ιδίαν εν τη γενική πορεία της ανθρωπότητος αποστολήν.  Είναι δε λαός ελεύθερος εσωτερικώς, όστις είναι κάτοχος εαυτού, αυτεξούσιος, ήτοι κυρίαρχος κατά την τελείαν και πλήρη έννοιαν  και δια της κυριαρχίας του απολαμβάνων την ευημερίαν του και επί μάλλον και μάλλον εις οδόν ποόδου προχωρών και αναπτυσσόμενος.  Τότε δε είναι αληθώς και κατά πάντα ελεύθερος, οσάκις είναι κάτοχος και των δύο ειρημένων συστατικών όρων της ελευθέρας αυτού υπάρξεως και ζωής…»